We zijn net terug van een lang bezoek aan Auschwitz en Birkenau. Ik dwing mezelf om dit artikel nu te schrijven, anders heb ik niet de moed om erover na te denken en de emoties te herbeleven die dit bezoek bij mij heeft opgeroepen.
Deel 1: Reisverslag
Deel 2: Praktische tips

Deel 1: Reisverslag

We verlieten Krakau met de trein en 1 uur en 40 minuten later kwamen we aan op het treinstation van Auschwitz (Oświęcim in het Pools). De wandeling van 20 minuten van het station naar het concentratiekamp (nu een museum) doet ons beseffen dat dit kamp niet in het midden van nergens lag zoals in onze verbeelding. Maar in het midden van een stad (nu vredig). Bovendien is het ook deze nabijheid met Poolse dorpen in de omgeving die de gevangenen in staat stelde geheime boodschappen door te geven aan de revolutionairen
De ingang van het museum heeft twee rijen: de eerste voor groepen, de tweede voor individuele bezoekers. We kochten de kaartjes een week van tevoren op internet, en bevonden ons met een groep van 30 Fransen om 13.00 uur. We kregen elk een radiogids en een koptelefoon – zodat we de gids van een afstand konden horen en hij niet hoefde te schreeuwen.
We gaan met 4 groepen tegelijk naar het museum, 15 seconden na elkaar. Ook al spraken sommige toeristen geen Frans, toch sloten ze zich bij onze groep aan omdat het de enige groep was waar nog plaatsen vrij waren.

De gebouwen die dienden als slaapzalen voor de gevangenen die wij in Auschwitz kunnen bezoeken, zijn heringericht voor tentoonstellingen. Omdat Auschwitz hoofdzakelijk bestemd was voor gevangenen (en gruwelijke experimenten) die gedwongen werden tot de dood te werken, vond de massale en methodische uitroeiing plaats in Birkenau (een paar km verderop).


Het museum heeft ervoor gekozen om op een feitelijke manier, met ondersteunend bewijsmateriaal (foto’s, documenten, anekdotes), te laten zien wat er in Auschwitz en Birkenau is gebeurd – terwijl het heel sluipenderwijs een antwoord probeert te geven op de vervelende vragen “waarom zijn ze niet in opstand gekomen?”, “waarom hebben de geallieerden niets gedaan? De vraag “hoe heeft het zover kunnen komen?” werd echter niet beantwoord.


Veel mensen vertelden me over Auschwitz en bekritiseerden de verbeteringen die voor het comfort van de toeristen waren aangebracht (opnieuw geverfde muren, centrale verwarming…), die de plaats minder authentiek maakten.
De momenten die mij het meest schokten/vermaakten waren toen we kamers bezochten vol met voorwerpen die gestolen waren van de slachtoffers (voornamelijk Joden, maar er waren ook zigeuners, homoseksuelen, communisten, Slaven…): schoenen, borstels, schalen…. het waren er echt heel veel, en als je bedenkt dat elk van de voorwerpen overeenkwam met een dode… en de kamer die mij het meest verdrietig maakte was de kamer waar het haar van de vrouwen (vermoord in de gaskamers) was opgestapeld. De nazi’s behandelden de gevangenen en roeiden hen uit als beesten, zelfs na hun dood hadden ze geen rust: het haar werd gebruikt voor matrassen, hun gouden tanden werden uitgetrokken, hun juwelen gestolen, hun handen afgehakt :'(
En dan, aan het eind, sloten we de rondleiding af met een echte gaskamer, en een crematorium herbouwd met originele materialen. Ik kan je vertellen dat iedereen met rode ogen naar buiten kwam. We kregen 5 minuten later het aanbod om te gaan zitten, en daarna een pauze van 10 minuten omdat de emoties zo sterk waren.

Birkenau

Na dit spektakel van verschrikking nemen we allemaal een pendelbus naar Birkenau, dat veel authentieker is dan Auschwitz. En daar stuiten we op dat visioen dat we allemaal in ons hoofd hebben met de beelden in onze geschiedenisboeken: de sporen, en de ingang van Birkenau.


We vinden de plaats waar de Joden in 5 seconden door een dokter werden gesorteerd (links onmiddellijke dood, rechts slavernij) – de plaats is nog intact in tegenstelling tot de foto die ons in Auschwitz werd getoond.
Sommige (houten) gebouwen werden herbouwd – dit waren de gebouwen waarin de gevangenen gedurende de eerste maanden van hun aankomst waren ondergebracht – om hen geestelijk en lichamelijk te breken. Maar de gaskamers en ovens, vernietigd door dynamiet, werden niet herbouwd. Ze werden gelaten zoals ze waren, in hun vervallen staat. Niemand zou dat toch gewild hebben.
Er zijn gedenkplaten in 21 talen, waaronder een in het Frans:“Moge deze plaats waar de nazi’s anderhalf miljoen mannen, vrouwen en kinderen hebben vermoord, voornamelijk Joden uit verschillende Europese landen, voor altijd een schreeuw van wanhoop en een waarschuwing voor de mensheid zijn.“
Deze zin heeft me erg getekend, hij is vol van juistheid.
De gids gaf ons veel informatie over de leefomstandigheden, de woordenschat die de nazi’s gebruikten. Hij had altijd de juiste woorden, een serieuze uitdrukking maar niet sentimenteel. Kortom, hij was perfect. We namen de shuttle terug, gingen naar het Auschwitz museum om JB’s rugzak op te halen en toen namen we de eerste bus terug naar Krakau, met een bezwaard hart.
Het bezoek was zeer leerzaam. Op geen enkel moment hebben we het gevoel gehad dat het voyeurisme was. Er was veel respect in de inhoud die de gids ons gaf, en de toeristen die er waren hadden veel respect voor de plaats, voor de slachtoffers. Geen selfies, alleen documentaire-stijl foto’s. De aanwezigheid van veel Israëlische bezoekers droeg bij tot de emotie.
Als wij ook foto’s namen, was dat niet om te laten zien “kijk, wij waren daar”, maar zoals de plaquette zei, dat dit alles in het geheugen gegrift blijft, als een “waarschuwing”. We waren allemaal erg aangedaan door dit bezoek van 3u30, lichamelijk en moreel uitgeput. Alles was cynisch en wreed, van het breken van het moreel van de slachtoffers tot het maken van slaven, tot het hen laten betalen voor hun eigen treinticket naar de dood … en zelfs na hun dood, hen beroven van alles. Hoe is het zover kunnen komen?

Deel 2: Praktische tips

Als u liever via een organisatie gaat, kunt u hier een tour in het Frans boeken met Civitatis (voor 37,3€/persoon), vertrek uit Krakau

Vervoer

Neem ofwel de trein (die u afzet op 25 minuten wandelen van het museum) of de bus (die u afzet vlak voor het museum). Beide vertrekken vanaf het Glowny station in Krakau.
15 zloty voor trein of bus / persoon.

Tickets

koop uw tickets op voorhand (2-3 dagen voordien) op : http://visit.auschwitz.org/?lang=en
Kies
Bezoek voor individuen
Bezoek voor individuen voor wie een groepsrondleiding met een opvoeder wordt georganiseerd of voor individuen zonder opvoeder
Daarna algemene rondleiding 3,5 uur (in het Frans als u wilt). Prijs: 45 zloty/persoon
Dit is inclusief een rondleiding door Auschwitz en Birkenau.
In feite, als de Franse tour uitverkocht is, kies er dan een willekeurig op dezelfde tijd als de Franse tour; ga dan met hen mee. De gidsen tellen het aantal mensen in de groep niet.
Sommige toeristen verlaten ook de groep omdat ze liever meer tijd besteden aan het op eigen houtje verkennen van het museum, dit is heel goed mogelijk. Verlaat het museum en neem de gratis pendelbus om Birkenau te bezoeken.
Kom niet naar Auschwitz op 20, 21 en 22 april, aangezien deze data gereserveerd zijn voor bezoeken van overlevenden van het concentratiekamp en hun familieleden.

Het bezoek

Sommige dingen kunnen u choqueren: het feit dat de gebouwen gereconstrueerd zijn, het toeristische aspect (verkoop van boeken, ansichtkaarten, restaurants in de buurt van Auschwitz). Als het je te veel stoort, neem dan de pendelbus en ga rechtstreeks naar Birkenau. Het bezoek aan een echte gaskamer en oven is echter alleen mogelijk in Auschwitz.
Ik beveel het bezoek echt aan, ook al is het emotioneel geladen.
En ik raad je aan er een hele dag aan te wij den, want daarna is je hoofd helemaal in beslag genomen door andere dingen.
Vond je dit artikel leuk? Hiervindt u al onze artikelen over Polen