Autotocht in Marokko : van M’hamid naar Erg Chigaga, 2 nachten in bivak in de Sahara woestijn (deel 2/3)
Hier zijn we in M’hamid, aan de poorten van de Sahara woestijn. Als u het eerste deel van onze roadtrip in Marokko nog niet gelezen had, nodig ik u uit dat eerst te lezen
Deel 1: Reisverslag
Context
Wel, laat me je het waarom en hoe van deze tocht in de woestijn uitleggen. Toen ik hoorde dat Aurelien met ons mee zou gaan naar Marokko voor de vakantie, moest ik het programma in express mode maken (zodat hij zijn vliegtickets kon kopen) vanaf mijn bank in Marrakech. JB en ik wilden naar de woestijn, en met Aurélien’s komst, dachten we dat het beter zou zijn om met 3 te gaan dan met 2. Het zal nog leuker zijn.
Dus kozen we een agentschap dat in de Lonely Planet wordt genoemd. Naast zijn aantrekkelijke prijzen heeft het een kantoor in Marrakech waar we terecht kunnen om vragen te stellen en ter plaatse te betalen. Wijkozen voor de rondreis “La vie des nomades”, 2,5 dagen, 2 nachten volpension voor 139€/persoon.
Toen wij contact met hen opnamen, vroegen zij ons iedere keer “slapen jullie ook in ons hotel de nacht voordat jullie naar de woestijn vertrekken?”. Eerst wilden we dat niet, maar later zagen we in dat er niet per se warme douches waren in de woestijn, en dat het cooler zou zijn om te vragen of we na de woestijn in hun douche mochten neerploffen – zeker als we daarvoor gasten waren.
Dus zeiden we ja.
Dag 5 (vervolg): Bus Ouarzazate => M’hamid
Zoals aangegeven in het vorige reisdagboek, hebben we een auto gehuurd en zijn vervolgens teruggekeerd naar Ouarzazate om een bus te nemen naar M’hamid, aan de poorten van de woestijn. Deze tocht duurt 6 uur.
Het Sahara Services hotel ligt aan de rand van de stad, dus we gaven gewoon de telefoon aan de chauffeur en het hotel legde uit waar we afgezet moesten worden. Als de bus stopt, staat een hotelbediende ons al op te wachten en laadt de bagage uit.
Inderdaad, het agentschap in Marrakech had ons het WhatsApp-nummer van de hotelmanager gegeven, dankzij dat konden we gemakkelijk met hem communiceren.
Sahara Services Hotel in M’hamid
Ondanks de late aankomst (22.00 uur) worden we onmiddellijk opgevangen en naar het restaurant gebracht waar we een voorgerecht-gang-diner-boissson geserveerd krijgen. De kamer is ook top, de douche superheet, voor 30€/persoon (nacht + diner). Aurélien had recht op een privé-kamer (terwijl het een driepersoonskamer betrof). Kortom, ik beveel het aan.
Dag 6: 100% kameel rijden dag
Opmerking: Het agentschap vertelde ons bij de reservering dat we een privérondleiding hadden, maar dat we, als er te veel mensen waren, vooral met Kerstmis, de gids misschien moesten delen met andere toeristen. Uiteindelijk was dit niet het geval.
We ontbijten om 9 uur en vertrekken om 9.30 uur. We herinneren ons niet veel van het programma van de dag en de Franse uitleg is een beetje verwarrend, dus we zijn in #inchalla mode.
De drie kamelen staan al voor het hotel op ons te wachten. Eén van hen is bijzonder groter dan de anderen en het is de enige die twee manden draagt waarin we al onze bagage kwijt kunnen. Gelukkig bood het hotel aan om de koffer voor ons te bewaren en we dachten eraan om rugzakken mee te nemen, want ik zie mezelf de koffers er niet in stoppen.
Wij moeten onmiddellijk de 6 flessen water meenemen die wij nodig hebben om te overleven, evenals de chèches (in de buurt van de woestijn loopt de prijs op tot 70dh/chèche tegen 35dh gebruikelijk). De verantwoordelijke persoon vertelde ons dat het belangrijk was om een chèche te hebben. Ik denk inderdaad dat het essentieel is in de zomer. In december is een pet of een hoed erg goed (+ zonnecrème). Maar het is koeler met een chèche 🙂
We worden geholpen om de chèche op het hoofd te binden. Ik heb op internet gelezen dat het niet te strak mag zitten, anders zou het hoofdpijn veroorzaken. Zeer goede raad, want we konden vragen dat de chèche goed vasthield, zonder ons pijn te doen. De chèche stelt ons in staat ons te beschermen tegen de zon, maar ook tegen zandstormen, kou, regen, … Omdat het gemaakt is van katoen, kunnen we er zonder problemen doorheen ademen.
Eerlijk gezegd, wist ik niet dat kamelenpoten zo schattig konden zijn! Ze zien eruit als veren. Ze lopen zo gemakkelijk over het zand dat het lijkt of hun voetzolen van rubber zijn.
We zijn met z’n drieën, dus we hebben twee begeleiders. Eén kameel is vastgemaakt aan de grote kameel en beiden worden voortgetrokken door een gids. De andere gids trekt de derde kameel. Als niemand hen begeleidt, eten ze het liefst, eten en eten (er zijn veel kleine plantjes, die ze erg lekker schijnen te vinden). De dromedarissen worden op geen enkel moment geslagen, en regelmatig controleren onze twee gidsen het welzijn van de dieren, waarbij ze erop toezien dat de draden niet te veel aan hen trekken, dat de last in evenwicht is. Het is heel mooi om te zien hoe ze zo voor de dromedarissen zorgen, dat was in Egypte niet echt het geval.
We wisselen af tussen ruimtes vol stenen en hier en daar wat duinen. We staan aan de poort van de woestijn, dus er zijn nog niet veel duinen. Goed voor ons, want als de dromedaris een duin afdaalt, wordt ons hele lichaam door elkaar geschud. We zitten op een soort grote wollen deken dus het schuurt een beetje. De landschappen zijn niet zo gevarieerd, dus we hebben 2u30 om na te denken over het leven, te genieten van de absolute rust (we horen alleen de wind)…
Er zijn steeds meer duinen (aie aie), we worden voorgesteld om naar beneden te gaan om mee te wandelen. En het is daar dat we de echte snelheid van de wandeling sinds vanmorgen beseffen. We kunnen de kamelen en onze twee gidsen nauwelijks volgen omdat ze zo snel zijn. Terwijl toen we op de camelback zaten, we dachten dat we super langzaam waren.
Uiteindelijk komen we aan bij een bivak, voor de lunchpauze. We zijn blij dat we een kleine kameelpauze hebben. Na 2u30 wordt het een beetje hard, het lichaam is er nog niet aan gewend, de billen en benen schreeuwen om hulp.
We verkennen de duinen naast de deur terwijl we wachten om bediend te worden. Het is niet zo makkelijk om de duinen te beklimmen. Natuurlijk, onze schoenen zitten vol zand. Er staat een beetje wind maar gelukkig hebben we daar niet al te veel last van.
We kunnen de tenten van het bivak al van ver zien.
Na de lunch (nog een tajine met kip + Marokkaanse salade), zitten we vol. We doen een dutje op een bank in de duinen, voordat we weer op de kamelen stappen. Het is nog 1 uur rijden tot ons bivak
Ik laat je zien hoe ons bivak eruit ziet. De tent is heel erg groot. Aurélien heeft een eigen tent (met twee eenpersoonsbedden) en wij hebben nog een eigen tent met een tweepersoonsbed. We hadden verwacht op de grond te moeten slapen op een oncomfortabel tapijt, dus het is met grote verbazing en opluchting dat we een echt bed ontdekken met een goede matras erin. Er liggen al 3 dekens op het bed.
De toiletten en douches zijn gemeenschappelijk en bevinden zich buiten. We hebben zelfs warm water. Alles is super schoon.
Kleine inspectie van de lakens. Ze zijn ook schoon. We namen elk een vleeszak mee, voor het geval dat… maar we zullen ze toch niet gebruiken.
Opmerking: er zijn blijkbaar mogelijkheden om in bivaks te slapen met eigen toiletten en douches. Maar het is zo duur dat we het niet wilden.
Rond 18.00 uur gaan we naar de hoogste duin om de zonsondergang te zien. Dankzij de wolken bleven de tinten roze, paars, rood… niet onopgemerkt.
Op het kamp is er maar één ander Italiaans koppel bij ons. Drie mensen staan tot onze dienst, voor 5 toeristen. De ultieme luxe!
De maaltijd is heel eenvoudig (ik heb de indruk dat we bij dit bureau altijd hetzelfde eten): soep, gemengde tajine (een beetje lamsvlees en veel groenten) en clementines. Gelukkig geven ze ons veel brood, dus we blijven meestal met brood zitten.
Na het avondeten binnen (waar we van de gelegenheid gebruik maken om onze telefoonbatterijen op te laden omdat onze tenten, afgezien van de gloeilamp, geen stekker hebben. Het is alleen om foto’s te maken, want we kunnen hier geen internet krijgen), worden we uitgenodigd om buiten bij het vuur te gaan zitten. Er is een minishow van tam tam en Berberse liederen.
Het was erg koud en ik had een beetje last van de rook, dus ik verschool me liever achter de duinen om naar de sterren te kijken. Ik denk dat het de eerste keer is dat ik de Melkweg duidelijk zie. De maan is ergens verborgen, dus je kunt de sterren heel, heel duidelijk zien. Ook niet zodanig dat je om de 15 seconden vallende sterren ziet, maar goed genoeg om van de show te genieten denk ik. We gaan heel vroeg naar bed, en als de bivakbeheerder JB hoort praten over “kou”, geeft hij ons 2 extra dekens.
Net toen ik naar bed wilde gaan, zag de rest van de groep een vallende ster, jammer voor mij (eindelijk krijg ik de kans om er de volgende dag een te zien).
Dag 7: Erg Chigaga
Nou, het was een moeilijke nacht voor iedereen. Ondanks onze pogingen het noodlottige moment uit te stellen, moesten we alle drie midden in de nacht wakker worden om naar het toilet te gaan. Arrrggghh de marteling van het uit bed moeten komen, je bedekken om naar buiten te gaan in de kou! Het is maar 20 meter ver, maar vergeet niet dat het buiten 4°C is en we geen verwarming hebben.
Bovendien zijn wollen dekens niet zo warm als donzen dekens. JB vroeg waarom hij 3 keer wakker moest worden en ontdekte dat hoe kouder het is, hoe meer je naar het toilet wilt. Hij begrijpt waarom hij elke nacht wakker werd toen we in ons busje in Nieuw-Zeeland sliepen.
Dit alles heeft mijn plan voor IJsland in twijfel getrokken. We zijn van plan om in april te gaan. Aanvankelijk was ik van plan om, vanwege de veel te dure hotels in IJsland, om de andere nacht in de auto te slapen om geld te besparen, maar na die nacht in de woestijn denk ik dat die optie niet eens meer mogelijk is.
Een uur dromedaris
Na het ontbijt dat ons goed deed (muntthee naar believen + twee of drie koele dingen), zitten we weer op de kameel.
Twee uur rijden
Na een uur komt een 4×4 ons ophalen en vertrekken we voor een rit van 2 uur. We stoppen bij een veld met raketten, die uit zichzelf groeien. Hier eten de kamelen (die tot de nomaden behoren) en groeien ze zelf op. Als ze groter zijn, worden ze verkocht en als transportmiddel gebruikt. We hebben ook de rucola geproefd, die veel sterker van smaak is dan de rucola die we in Frankrijk eten.
De 4×4 die we nemen is super hoog, met enorme wielen. Anders hadden we de woestijn niet zo kunnen oversteken. Wij voelen dat bij elke passage op het zand, de wielen een beetje afwijken van hun baan, het rijden moet niet gemakkelijk zijn. Toch zijn er toeristen die grote 4×4’s huren en er op uit trekken met een goede GPS. Kies in dat geval voor een grote 4×4, neem voldoende water en warme kleren mee!
Hoe dan ook, ook al lijkt het terrein in niets op dat van IJsland, deze roadtrip heeft me veel geholpen bij de planning van onze volgende reis naar IJsland. Ik realiseerde me hoe moeilijk het al is om met een 4×4 te rijden, wat voor auto we willen en sommige aspecten die ik onderschat had.
We stoppen eerst bij het huis van echte nomaden (die elke maand verhuizen met hun dieren en hun tenten…). Het heeft niets te maken met onze luxe tenten. Ze bieden ons muntthee aan en laten ons snel hun woonruimte zien. Wij hebben nog meer bewondering voor hen omdat wij een zware nacht hebben doorgebracht in onze luxe tenten terwijl zij geen bed hebben en bijna op de grond slapen.
Daarna bezoeken we de heilige put. Ik weet niet of je een soort riviertje kunt zien op de foto, de bron werd zo blootgelegd zodat de dieren konden drinken. Iets verderop is een put met een emmer, hier komen de nomaden water halen. Het is aan dit soort bronnen te danken dat de omgeving vrij groen is en dat er veel rotsen zijn voor de kamelen.
Eindelijk komen we aan in ons bivak, alleluia! Al onze tassen achterin de auto zijn bedekt met een laag walgelijk stof. Ik weet niet hoe het stof daar is gekomen terwijl we aan de voorkant gespaard zijn.
De gebruikelijke kip tajine, deze keer, hebben we ook rijst! Aurélien en JB denken dat we hier niet veganistisch moeten zijn. Op geen enkel moment hebben ze ons gevraagd of we een bepaald dieet hadden.
De duinen van Chigaga
Erg Chigaga is de 30 km duinen zover het oog reikt, waar wij zijn, 2 uur rijden van M’hamid. Aangezien we ons aan de poort van de woestijn bevinden, zijn er niet overal zulke duinen, maar is het op sommige plaatsen geconcentreerd. Het is de indrukwekkendste plek in de omgeving, dus er zijn natuurlijk veel meer toeristen dan de dag ervoor.
Een klein dutje later en we vertrekken om de grootste duin van het gebied te beklimmen, die ongeveer 30m hoog is. Onderweg ontmoeten we een Duits echtpaar met hun 4×4 camper waarmee ze vanuit Duitsland door Noord-Afrika zijn gereisd. Al 20 jaar! Ik weet niet of de jongens het verkeerd begrepen hebben of niet, maar 20 jaar is een beetje lang voor alleen Afrika, is het niet? Ze zeggen dat ze Libië verkozen !
Ik laat je naar de foto’s kijken die voor zichzelf spreken. Het is precies zoals ik het me had voorgesteld (ook al heb ik de inspanning onderschat die nodig is om naar de top te klimmen). Sommigen verkennen de duinen op kamelen, anderen op quad bikes, sommigen komen met snowboards… Ondanks de zon die de hele dag schijnt, is het zand warm ! Er zijn wat sporen van mussen en hagedissen. Fascinerend!
We wachten allemaal op de zonsondergang op de top van de duinen. Zodra de zon verdwijnt, is het plotseling erg koud. We zien de bergen al van verre. Achter deze bergen ligt Algerije.
S Avonds is het hetzelfde diner, het vuur, de muziek… we gaan vrij vroeg naar bed. In tegenstelling tot de dag ervoor, glijden we in de vleeszak die we meebrachten en het is veel beter zo! Het voorkomt het verlies van warmte en omdat de stof synthetisch is, konden we er zonder probleem in glijden, het is minder koud dan katoen. Bovendien is er een plaats voor het kussen, dat ons tenslotte tegen de tocht beschermt. Dankzij dit, hadden we een zeer goede nacht.
Dag 8: Terugkeer naar Marrakech
Ik heb de indruk dat iedereen gekozen heeft voor de all inclusive tour Marrakech => M’Hamid => Marrakech. Ze vertrekken allemaal om 8 uur, terwijl wij ontbijten, met onze ogen half dicht.
We moeten ook terug naar Marrakech, maar op onze eigen manier. We vertrekken pas om 9 uur. Rond 10.30 uur komen we aan in het hotel van het agentschap en vragen of we in een kamer mogen hurken om een warme douche te nemen. Rond 12:00, op ons verzoek, zoeken ze een taxi voor ons.
Eerst wilden we alleen naar Zagora en dan de rest regelen (210 dirhams), maar omdat we heel graag in Essaouira willen zijn, accepteren we de prijs die de man aankondigt om naar Ouarzazate te gaan (800 dh). Ik denk dat de rit van M’hamid naar Ouarzazate met de taxi maar 500 dh hoeft te kosten, maar goed… we moeten zo ver mogelijk, we zijn zo moe dat we geen zin hebben om moeite te doen om een andere bus te vinden, of een andere taxi. Tijdens de hele reis, wie sliep er echt goed?
Ik denk dat het de deal van het jaar is voor de chauffeur, want de man blijft ons bedanken als we betalen. Tot nu toe zijn we niet slecht in onderhandelen, maar deze keer, zijn we voor de gek gehouden ^^
Op het busstation van Ouarzazate, de toeristenbussen zijn al vertrokken, vinden we een comfortabele lokale bus die om 18.00 uur vertrekt naar Marrakech en daar komen we om 22.00 uur aan. In de bus, die plaatselijk is, is er meer lawaai (verschillende mensen praten luid aan de telefoon), 0 plaspauzes, en een dame opent haar traditionele yoghurt die zo sterk ruikt dat ik dacht dat ze had overgegeven.
Maar het is niet erg, we zijn erg blij dat we op één dag zo snel vooruitgangkonden boeken.
JB heeft veel moeite om een goed hotel te vinden in Marrakech, alle Fransen lijken te zijn gemigreerd naar Marokko voor het nieuwe jaar 🙂 Uiteindelijk vinden we een appart’hotel met twee kamers voor een goede prijs. We eten snel wat en gaan dan slapen.
Morgen gaan we uitslapen en keren dan terug naar Essaouira, ons paradijsje.
Kortom, het is een unieke ervaring die je minstens één keer in je leven moet hebben meegemaakt. De woestijn is fascinerend, de duinen zijn prachtig!
We zijn verbaasd over de barre levensomstandigheden in de woestijn. Dit versterkt alleen maar onze bewondering voor de nomaden en de mensen die hier wonen. Het opent ons ook de ogen voor de schaarste en het belang van water.
Na 1 week roadtrip waren we helemaal klaar met onze twee nachten in een bivak. Ik denk dat als we een tent hadden gekozen met eigen toiletten of als we een minder koude periode hadden gekozen, we minder moe zouden zijn geweest.
Ik denk dat als je het erg koud hebt of “kostbaar” bent en van plan bent aan het eind van het jaar te gaan, zoals wij, je beter kunt kiezen voor een dagtocht van M’hamid naar Erg Chigaga, zonder te slapen in een bivak (of een bivak met eigen toiletten). Na 2 uur in 4×4 om Erg Chigaga te bereiken, vraag om een kleine dromedarisrit op de duinen (1 uur). Ga dan terug naar M’hamid en slaap warm.
De voortzetting en het einde van onze roadtrip in Marokko is hier. Een goede lezing
Deel 2: Praktische tips
Begroting
- Tocht 2, 5 dagen, 2 nachten in bivak: 139€/persoon volpension, alles inbegrepen. Wij bevelen het agentschap Sahara Services aan. Onze tocht heet “La Vie des Nomades”. Het eten is niet hun sterkste punt, maar de service was uitstekend en de tenten zeer comfortabel.
- Vleeszak (aanbevolen in de winter) : https://amzn.to/2C04U9e 17€ voor de “enkele” zak, 23€ voor de “dubbele” zak
- Fooi: reken op ongeveer 5€/dag/gids voor de hele groep. We gaven ongeveer 400dirhams fooi in totaal
- Vervoer:
- Bus CTM Ouarzazate => M’hamid : 90dirhams/persoon
- M’hamid => Zagora : 210dirhams voor een privé taxi, of 35dirhams/persoon voor een collectieve taxi
- M’hamid => Ouarzazate : ongeveer 500 dirham voor een privé taxi. We betaalden 800dirhams, het was te veel. De truc zou zijn om een privé taxi naar Zagora te nemen, en in Zagora een andere privé taxi naar Ouarzazate te regelen, dat kost minder denk ik
- Bus Ouarzazate => Marrakech : 70 dirham/persoon
- Hotel:
- Hotel Kasbah Sahara Services (hoort bij ons reisbureau) in M’hamid : 30€/persoon, diner inbegrepen
- Hotel in Marrakech: 80€ voor een appartement-hotel met twee kamers.
Om mee te nemen
Als je naar de woestijn gaat in de winter, zoals wij, hier zijn de benodigdheden:
- Vleeszak om nog warmer te slapen (de onze: https://amzn.to/2C04U9e)
- Flessen water: het hotel verkoopt een aantal voor het vertrek, wij vertrokken met 1,5L/persoon/dag. Je moet wat kopen voor je vertrekt. U kunt uw tanden poetsen in de toiletpot (het water is schoon), maar als u super voorzichtig bent, neemt u een extra fles om uw tanden te poetsen.
- Zonnebrandcrème (sterk aanbevolen)
- Vochtinbrengende crème (sterk aanbevolen, ik had veel last van mijn uitgedroogde handen)
- Dichte schoenen die met zand gevuld kunnen worden zonder dat je je ogen uitschreeuwt
- Intieme doekjes (omdat u niet zult douchen in de woestijn)
- Contant geld voor fooien
- Het toiletpapier is voorzien, maar je weet maar nooit…
- Een cheque of een hoed
- Zonnebril
- Een kleine rugzak voor je spullen tijdens deze paar dagen. Laat uw koffer in het hotel, want kamelen kunnen geen koffers dragen.
- Een donsjack en sjaal voor ’s avonds