[verhaaltijd] Mijn ervaring als leerling-naaister in Vietnam
Vandaag gaan we verder met de serie [verhaaltjes tijd]. In de vorige aflevering was ik op een uitwisselingssemester in Australië, in Sydney in 2009. Aan het eind van dit semester kon ik niet in Australië blijven, omdat ik geen baan kon vinden, en kon ik ook niet terug naar Frankrijk (omdat ik geen visum meer had).
Dus keerde ik in 2010 terug naar Vietnam, naar het huis van mijn ouders in Hà Nội. Compleet gedesoriënteerd, niet wetend wat ik met mijn leven aan moet.
Een Vietnamese vriendin van mij zat in dezelfde situatie als ik, zij droomde ervan modeontwerpster te worden. En om dat te doen, wilde ze eerst naailes nemen en stelde voor dat ik ook ging.
De opleiding duurde minimaal 3 maanden, 4 uur per dag van 8.00 tot 12.00 uur. Het was een opleiding voor professionals, maar je kon als individu gaan. Omdat ik altijd al had willen leren naaien, zei ik meteen ja, het zou me bezig houden en me gelukkig maken.
Op de registratie datum, kom ik naar het leercentrum om me in te schrijven en mijn vriendin… is er niet eens. Ze stond me op.
Ik schrijf me toch in. Dit centrum biedt ook kooklessen en lessen bloemschikken aan. Aan het eind van de cursus, als de studenten zich capabel voelen, is het heel goed mogelijk een examen af te leggen om een certificaat te behalen. In tegenstelling tot de CAP kan iedereen hier cursussen volgen, maar je moet op zijn minst kunnen lezen en schrijven.
Ik zit dus voor het eerst van mijn leven in een klas met meisjes van een andere sociale achtergrond dan ik, van wie de meesten van het platteland komen. Ze zijn in Hanoi omdat ze familie hebben (ver weg) en ze hebben allemaal een droom: kleermaker worden.
Wij zijn met z’n drieën, complete beginners, en in de klas zitten ongeveer twintig industriële machines. Alleen de machine wordt geleverd, de rest moeten we kopen. De andere meisjes begonnen lang voor mij met de les, dus we zitten daar met totaal verschillende niveaus en de leraar circuleert tussen de machines om ons te laten zien hoe het moet, maar vooral om tegen ons te schreeuwen omdat we te slecht zijn 😀
De cursussen : De 1e week
Tijdens de allereerste week geeft de leraar mij A4-documenten en ik moet deze documenten, waarin de regels van het industrieel naaien staan, met de hand overschrijven: d.w.z. als de draad tijdens het naaien wordt doorgesneden, waar ik dan opnieuw moet beginnen. Als ik een naad afmaak, hoeveel centimeters moet ik dan de steek stoppen. Ik moet ook de regels leren voor het naaien van overhemdzakken en ritsen.
U moet ook het blad kopiëren betreffende alle technische problemen die u met een machine kunt ondervinden en de voorgestelde oplossingen. Het is uiteraard verboden dit blad te fotokopiëren, want volgens de onderwijzer past het beter in het hoofd als je het met de hand kopieert.
Ik heb geen belangstelling voor het examen om professioneel naaister te worden, maar de lerares dwingt me toch het proces te volgen. En eerlijk gezegd, dankzij die lange uren die ik heb besteed aan het kopiëren van de regels, ken ik, wanneer ik naar de naden van een kledingstuk kijk, alle regels die de naaisters moesten volgen om de kledingstukken te kunnen accepteren en naar Europa te exporteren.
Dan krijg ik een stapel dikke vellen en moet daar, zonder draad, enkele dagen rechte lijnen op “naaien”. 4 uur per dag.
De 2e week
Na een week staan de nieuwe leerlingen en ik op het punt het op te geven, en dan laat de lerares ons eindelijk de draden inrijgen, de spanning van de draden aanpassen (in het begin heb ik er heel wat gebroken) en rechte lijnen en vervolgens gebogen lijnen op stof maken. Natuurlijk zijn de kosten die we aan de school betalen echt belachelijk, dus zodra we een naald breken (op een industriële machine bovendien – je moet onhandig zijn), worden we uitgescholden en dus durf ik er niet meer te breken 😀
Ik ben zo blij dat ik rechte lijnen goed kan doen dat ik er thuis ook nog mee bezig ben, lol. Mijn oom heeft nog een oude machine in zijn garage staan en die werd snel tevoorschijn gehaald, getest en gebruikt. Na de tweede week, begin ik wat kleine zakjes te maken…
Vanaf de 3e week
Gedurende 2 weken leren we hoe we zakken kunnen maken: overhemdzakken, achterzakken van de broek, voorzakken, zakken met revers, zakken zonder revers… op verschillende stoffen.
De gestreepte en gedessineerde stoffen zijn echt het moeilijkst en we leren niet alleen dat het moeilijk is om de zak zo te knippen dat de patronen overeenkomen met de achterkantstof, maar ook dat als ik niet oppas, de stof zal verschuiven en alles krom zal zijn. Van mijn lerares mag ik de stoffen (die ik erbij gekocht heb) nooit weggooien, ik moest de draden één voor één ontwarren, omdat ze denkt dat het ons zal aanmoedigen om niet meer dezelfde fouten te maken.
Aan het einde van deze 2 ondraaglijke weken om alleen zakken te maken, hebben we eindelijk het recht om te leren ritsen te maken. Wat een nachtmerrie! Ritsen voor de broeken, maar ook onzichtbare ritsen voor de jurken.
En als de lerares voelt dat we op het randje van zelfmoord staan, laat ze ons eindelijk een broek maken. Het is het makkelijkste kledingstuk om te maken.
In tegenstelling tot de kant-en-klare patronen die we in Frankrijk zien, moeten we meteen leren hoe we ons eigen patroon tekenen. Er zijn kant-en-klare formules, dus afhankelijk van de afmetingen, kunnen we een persoonlijk patroon maken. Natuurlijk wordt het tekenen van de eerste patronen alleen op papier gedaan, vele malen gecorrigeerd door de leraar. En na 10 tekeningen met fictieve maten, hebben we het recht om het direct op de stof te tekenen, het uit te knippen en onze eerste broek te naaien.
We moeten er drie maken, met verschillende soorten zakken, hoge taille, lage taille…
Dan gaan we over naar de passen.
De overhemdskraag blijft mijn ergste nachtmerrie. Het is me nog nooit gelukt om één symmetrische overhemdkraag te maken.
Net als bij de broek, leren we eerst het patroon te tekenen, daarna leren we een echt hemd te naaien. Er zijn veel details aan te brengen, op het niveau van de mouwen, de knopen, de zak… en ik mis systematisch de kraag. Ik ben er nooit in geslaagd ook maar één shirt te maken dat de 3 maanden natuurlijk al voorbij zijn. Om persoonlijke redenen stop ik hier, maar ik ben blij dat ik de basisregels ken.
De andere leerling-naaisters
Vier uur per dag doorbrengen met de andere leerling-naaisters schept een band. Je ziet aan de stoffen die de meisjes hebben gekozen, hun persoonlijkheid en hun stijl.
Ik heb ooit de draad van een naaimachine gebroken en moest een meisje om hulp vragen om hem weer vast te zetten. Het was een moeilijke taak die haar een half uur kostte. De volgende dag bood ik haar als dank een paar gedroogde pruimen aan, die helemaal niets kostten, en ik was zeer ontroerd door haar (veel te positieve) reactie. Het lijkt erop dat ze niet gewend is om cadeaus te krijgen en ze bedankte me de hele dag.
Ik schaam me zo dat ik zo bevoorrecht ben en me toch verloren en verward voel. Ik heb zoveel meer keuzes dan deze meisjes, zoveel meer mogelijkheden en hier zit ik te klagen omdat ik niet weet wat ik met mijn leven moet doen.
Ik ben bevriend geraakt met een meisje waarmee ik een goede verstandhouding heb. Ze zit al meer dan een jaar in de klas. Ik weet dat ze ervaren is, alleen al door het geluid van haar naaimachine. Terwijl de andere meisjes meer besluiteloze gebaren hebben, heeft zij bijna professionele gebaren. Ze vertelt me dat ze bijna klaar is voor het examen, dat bestaat uit het maken van een mannenhemd . De stof (geheel wit, gemakkelijker) zal reeds voorgesneden zijn en zij zal alles slechts in een bepaalde tijd (3 uur denk ik) in elkaar moeten zetten.
De specificaties zijn reeds duidelijk omschreven in de documenten die ik aan het begin van de cursus met de hand heb moeten overschrijven, zodat ik weet dat er heel wat punten zijn die moeten worden nageleefd en dat het geen gemakkelijke oefening is. Als zij slaagt voor dit examen (en voor het schriftelijk examen), krijgt zij een klein getuigschrift en kan zij solliciteren naar werk in een fabriek.
De leerlingen en de lerares praten veel over carrièremogelijkheden en keuzes voor meisjes. In Vietnam zijn veel mensen afhankelijk van kleermakers (in plaats van naar confectiezaken te gaan), dus als zij het goed doen, verdienen zij een goede boterham. Ze kunnen hun eigen werkplaats openen. De klanten komen met hun eigen stoffen, vooral rond het Vietnamese Nieuwjaar, en telkens als de seizoenen veranderen.
In die tijd maakte ik gebruik van een naaister voor normale kleding (levertijd 1 maand), en een naaister gespecialiseerd in delicate stoffen zoals zijde of zijden chiffon (levertijd 2 weken).
Mijn lerares had ook een kleine werkplaats van dit type, maar zij had zoveel klanten dat zij er gewoon mee ophield om zich aan haar gezin te wijden. Dus koos ze voor een klein salaris als lerares. Om de eindjes aan elkaar te knopen neemt zij ook deel aan de examens (het knippen van de stoffen voor de kandidaten en het nakijken van de kandidaten).
Het salaris zal echter hoger zijn als de naaisters erin slagen een fabriek te integreren. Fabrieken die kleding maken voor de export voor internationale merken als Mango, Uniqlo… lijken de graal voor hen. Ze krijgen een vast salaris (belachelijk) en worden dan per stuk betaald. Natuurlijk wordt een kledingstuk, om te worden aanvaard, gecontroleerd en geïnspecteerd en als het voldoet aan de lange lijst van criteria voor uitvoerkleding, wordt de naaister betaald.
Indien het kledingstuk niet aan de criteria voldoet, vraagt het merk om vernietiging ervan, om te voorkomen dat de merkkleding voor een lage prijs wordt doorverkocht aan de Vietnamezen. Uit mijn hoofd, in 2010, hadden we het over 40 000 VND voor een broek of 1,5€. En voor hen werd, nog in 2010, 4 miljoen VND maandsalaris beschouwd als een goed salaris (150€), dus hebben we het over 100 broeken per maand, of 5 per werkdag.
Het was als een schok voor mij, omdat ik niet uit dezelfde sociale achtergrond kom en nooit zo’n salaris zou hebben geaccepteerd. Bovendien wordt naaister zijn zelfs in Vietnam beschouwd als iets gemakkelijks (zoals kassière in Frankrijk), alsof “iedereen het kan”, terwijl het dat helemaal niet is: het bewijs is dat ik er nooit in geslaagd ben een hemd te maken.
Dit is echter de weg die plattelandsvrouwen kiezen als zij geen andere kwalificaties hebben, of als zij niet langer huishoudster willen zijn. Ik herinner me dat er jarenlang een schoonmaakster bij ons inwoonde om op mijn zusje te passen, en om haar te bedanken en haar een toekomst te geven, betaalden mijn ouders een aantal jaren voor haar om avondlessen naaien te volgen. En op een dag kon ze haar droom verwezenlijken en ging ze in een fabriek in Ho Chi Minh City werken.
Een ander type naaister wordt nog beter betaald dan alle anderen. Het zijn model/prototype riolen. Zij maken de prototypes volgens de tekeningen en de anderen baseren hun orders op wat zij doen.
Er is nog een andere baan die zeer populair is in fabrieken, maar eerder is voorbehouden aan mannen, het is de stofsnijder. Natuurlijk worden de patronen nu door computers gesneden, maar het is nodig om met de hand meters en meters stof te vouwen, zodat de zak met het bloemenpatroon perfect bij het overhemd past. En dit is een zeer zeldzame vaardigheid, die ze ons op school niet leren.
Gemaakt in Vietnam
Ik heb echt genoten van deze 3 maanden met de leerling-naaisters. Als je een vak leert, besef je pas wat er echt achter zit… Door de massaconsumptie en de steeds lagere prijzen kijkt u misschien minachtend naar een kledingstuk van 10 euro en zegt u tegen uzelf: “Ik draag het één keer en dan gooi ik het toch weg”, maar weet u dat achter elk kledingstuk de naaisters vele uren hebben doorgebracht om te leren hoe ze het moesten maken; om te leren de specificaties te respecteren; en om niet betaald te worden voor kledingstukken die dat niet doen?
Telkens wanneer ik een kledingstuk “Made in Vietnam” tegenkom, zeg ik tegen mezelf dat ik in mijn handen het bewijs heb van het succes van een Vietnamese naaister, misschien een van de meisjes met wie ik in de klas zat. En ik feliciteer haar in stilte met het bereiken van die graal waar ze allemaal naar streefden: een baan in een naaifabriek.
Als u de kans hebt om naar Hoi An te gaan, probeer dan de Vietnamese kledingservice op maat, geniet van dit handwerk, wij schreven er hier een gids over
Als je geïnteresseerd bent in handwerk, heb ik hiernog een artikel geschreven over mijn juwelencursussen in Parijs